کد مطلب:16475 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

محقق حلي بر چه اساسي مسائل گسترده فقه را به چهار قسم دسته بندي كرده است؟

دسته بندي و تقسيم محقق بدين گونه است كه ابواب فقه را بر چهار قسم دانسته است: عبادات، عقود، ايقاعات، احكام اين تقسيم بر اين اساس است كه كارهايي كه انسان بايد بر ميزان شرعي آنها را انجام دهد يابه نحوي است كه قصد تقرب به خداوند در آنها شرط شده است، يعني صرفاً براي خدا بايد انجام شود و اگر قصد و غرضي ديگر در كار باشد تكليف ساقط نميشود وبايد دوباره صورت گيرد، يا چنين نيست.
اگر از نوع اول باشد «عبادات» ناميده ميشود مانند نماز و روزه و خمس و زكات و حج و غيره. اين گونه كارها را در فقه «عبادات» مينامند.
اما اگر از نوع دوم باشد، يعني قصد قربت شرط صحت آن نباشد و فرضاً به قصد و غرضي ديگر نيز صورت گيرد صحيح است، بر دو قسم است: يا اين است كه وقوع آن موقوف به اجراي صيغه خاص نيست و يا هست.
اگر موقوف به اجراي صيغه خاص نباشد «احكام» ناميده ميشوند، مانند ارث، حدود، ديات و غيره، و اگر موقوف به اجراي صيغه خاص باشد، اين نيز به نوبه خود دو نوع است: يا اين است كه آن صيغه بايد وسيله دو طرف خوانده شود، يكي طرف ايجاب باشد و ديگري طرف قبول، و يا آنكه نيازي به دو طرف ندارد، صيغهاي است يكجانبه.
اگر از نوع اول باشد «عقد» ناميده مي‎شود، مانند بيع و اجاره و نكاح كه يك طرف ايجاب ميكند و طرف ديگر قبول و اگر صرفاً يك فرد به تنهايي مي‎تواند اجرا كند، بدون نياز به طرف ديگر، «ايقاع» ناميده مي‎شود. مانند «ابراء»؛ يعني صرف نظر كردن از طلب خود، يا طلاق و يا عتِق.
محقق حلّي در اين تقسيم بندي مجموع ابواب فقه را چهل و هشت باب قرار داده است. ده باب را «عبادات»، پانزده باب را «عقود»، يازده باب را «ايقاعات» و دوازده باب را «احكام» خوانده است.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج20ـ آشنايي با علوم اسلامي(فقه)
شهيد مطهري